1 ते 7 सप्टेंबर मातृ वंदना सप्ताह
गर्भवती महिलांसाठी प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना
भंडारा,दि.29:- देशातील दारिद्र्य रेषेखालील व दारिद्र्य रेषेवरील गर्भवती महिलांना गरोदरपणाच्या शेवटच्या टप्प्यापर्यंत व प्रसूतीनंतर शारीरिक क्षमता नसतांनाही मजुरीसाठी काम करावे लागते. अशा गर्भवती महिला व माता कुपोषित असून त्यांच्या व त्यांचे नवजात बालकांच्या आरोग्यावर विपरीत परिणाम होत असून मातामृत्यू व बालमृत्यू दरात वाढ होत आहे. माता व बालकांचे आरोग्य सुधारण्याच्या दृष्टीने गर्भवती महिला व स्तनदा मातेला सकस आहार घेण्यास प्रोत्साहन करून त्यांच्या आरोग्यात सुधारणा व्हावी व जन्माला येणाऱ्या बालकांचेही आरोग्य सुधारावे आणि मातामृत्यू दरात घट होऊन तो नियंत्रित राहावा यासाठी केंद्र शासनाच्या महिला व बालविकास मंत्रालयाने ‘प्रधानमंत्री मातृ वंदना’ ही योजना संपूर्ण देशात 1 जानेवारी 2017 पासुन कार्यान्वित करण्यात आली आहे. त्या उद्देशाने संपूर्ण राज्यात 1 ते 7 सप्टेंबर 2021 या कालावधीत मातृ वंदना सप्ताह चे आयोजन करण्यात आले आहे. या कालावधीत जास्तीत जास्त मातेची गरोदरपणाची नोंद होणे अपेक्षित आहे.
प्रधानमंत्री मातृ वंदना ही योजना शहरी व ग्रामीण भागामध्ये संपूर्ण राज्यात लागू करण्यात आली आहे. 1 जानेवारी 2017 रोजी अथवा त्यानंतर पहिल्यांदा ज्या मातांची प्रसुती झाली आहे किंवा गर्भधारणा झाली असेल व त्यांनी शासनाचे अधिसूचित केलेल्या संस्थेत नोंदणी केली असेल अशा पात्र महिलांना गरोदर काळात माता, शिशू सुदृढ व निरोगी राहावे व गरोदर मातांना सकस आहार घेता यावा याकरिता केंद्र व राज्य शासनाने प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना कार्यान्वित केली आहे. सदर योजना एकवेळ आर्थिक लाभाची असून पहिल्या जिवीत अपत्यापूर्तीच मर्यादित आहे व सदर लाभ एकदाच घेता येईल. नैसर्गिक गर्भपात झाल्यास किंवा मृत बालक जन्माला आल्यास त्या टप्प्यापुरताच लाभ एकदाच अनुज्ञेय राहील. या योजनेत दारिद्र्य रेषेखालील व दारिद्र्य रेषेवरील लाभार्थ्यांचा समावेश असला तरी वेतनासह मातृत्व रजा मिळणाऱ्या महिलांना या योजनेचा लाभ अनुज्ञेय नाही. शासनाने अधिसूचित केलेल्या संस्थेत गर्भवती महिलांना नोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदर योजनेअंतर्गत लाभाची रक्कम लाभार्थी महिलेच्या आधार संलग्न बँक खात्यात किंवा पोस्ट ऑफीस मधील खात्यात (डीबीटी) मार्फत केंद्र शासनाकडून जमा करण्यात येईल.
प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेंतर्गत पात्र लाभार्थी महिलेस रुपये पाच हजार एवढी रक्कम आधार संलग्न बॅंक खात्यात किंवा पोस्ट ऑफिस मधिल खात्यात डीबीटीव्दारे तीन टप्यात जमा केली जाते. तसेच लाभार्थी महिलेची शासकीय रुग्णालयात प्रसुती झाल्यास व ती सदर योजनेस पात्र असल्यास महिलेला जननी सुरक्षा योजनेंतर्गत रुपये सातशे (ग्रामीण भागात) व रुपये सहाशे (शहरी भागात) लाभ अनुज्ञेय राहील.
भंडारा जिल्ह्यात जानेवारी 2017 पासून जवळपास पाच वर्षांच्या कालावधीत ग्रामीण व शहरी भागातील 35 हजार 607 लाभार्थ्यांच्या आधार संलग्न खात्यावर 15 कोटी 55 लक्ष 64 हजार रुपये वर्ग करण्यात आले आहे. कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर लॅाकडाऊन काळात गरोदर मातांना योग्य असा आधार प्राप्त झाला आहे. तरी ग्रामीण व शहरी भागातील प्रथम खेपेच्या गरोदर मातांना आरोग्य विभागाच्या वतीने आवाहन करण्यात येते की, या योजनेचा लाभ घेण्याकरिता निकटच्या आशाताई, एएनएम व अंगणवाडी सेविका यांच्याशी संपर्क साधावा.
या योजनेकरिता गरोदर मातेचे आधार कार्ड, पतिचे आधार कार्ड, बँक संलग्न आधार लिंक पासबुक किंवा पोस्टाचे खात्याची झेरॉक्स प्रत, गरोदरपणाची 150 दिवसाच्या आत नोंदणीबाबत माता बालसंगोपन कार्डची झेरॉक्स, जर प्रसुती झाली असल्यास बाळाचा जन्मनोंदणी दाखला व प्राथमिक लसीकरण कार्ड या दस्ताऐवजाची आवश्यकता असेल.
संपूर्ण जिल्ह्यात मातृ वंदना सप्ताह 1 ते 7 सप्टेंबर 2021 या कालावधीत आयोजित करण्यात आला आहे. या कालवधीत प्रधानमंत्री मातृ वंदना या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी गावात असणारी आशाताई, एएनएम, अंगणवाडी सेविका यांच्याशी सपंर्क साधावा, असे आवाहन जिल्हा आरोग्य अधिकारी व जिल्हा माता बाल संगोपन अधिकारी यांनी केले आहे.
